Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Jana Kochanowskiego

 W roku 1922 rozpoczyna się historia szkolnictwa w Rabce- Zarytem.

     Wiadomo jednak, że najpierw nauczanie odbywało się w chacie, w dwóch izbach, gdzie na zmianę uczyło się około 120 uczniów. Przebiegało ono pod okiem pierwszego kierownika, którym w latach 1922-1929  była pani Helena Janowiec.

Od 1929 r. Pan Leopold Gorgoń objął  kierownictwo dwóch klas Szkoły Podstawowej w Zarytem, a pani Helena Janowiec została nauczycielką w Rabce.

    W roku 1925, dzięki wsparciu finansowemu mieszkańców Zarytego, rozpoczęto budowę szkoły, którą przerwały tragiczne wydarzenia roku 1939.

    Pomimo wybuchu wojny, nauczyciele narażając swoje życie i życie podopiecznych, rozpoczęli tajne nauczanie. Szkołę natomiast zajęło niemieckie wojsko. Oficjalnie pan Leopold Gorgoń pozostał na stanowisku kierownika 2-klasowej Szkoły Powszechnej
w Zarytem do końca 1942 r. W latach 1943-45 został przeniesiony przez ówczesne władze niemieckie na emeryturę, w stan spoczynku. Niemniej jednak, obowiązek moralny  i patriotyczny, nie pozwalał mu na bezczynność. W latach 1943, 1944 i 1945 prowadził prywatne, tajne nauczanie, przygotowując uczniów z zakresu 5 i 6 klasy powszechnej do egzaminu gimnazjalnego. Umarł
w grudniu 1945 roku.

Funkcję kierownika Publicznej Szkoły Powszechnej po śmierci pana Leopolda Gorgonia objęła jego żona – Wiktoria, reaktywując się
w służbie jako emerytka. Pani Gorgoniowa przyczyniła się w znacznym stopniu do dokończenia budowy szkoły. Dokumenty poświadczają, iż posiadała stałe zatrudnienie w szkole w latach 1929-1932.

Od 1943 do 1945 pani Gorgoniowa prowadziła tajne, zorganizowane nauczanie. Podczas sprawowania funkcji kierowniczej
w Publicznej Szkole Powszechnej w Zarytem, w wyniku kłopotów ze zdrowiem, na stanowisku zastępowała ja pani Julia Dziurgot – Jakieło.

     Z dniem 01 grudnia 1951r. Wydział Oświaty Prezydium Powiatowego Rady Narodowej zwolnił obywatelkę Wiktorię Gorgoń od pełnienia obowiązków kierownika szkoły w Rabce-Zarytem i wyznaczył na to stanowisko obywatela Mariana Chylaka – człowieka, który w swoim życiu zawodowym pełnił liczne funkcje kierownicze na różnych szczeblach.

Szkoła pod jego kierownictwem przeżywała swój intensywny rozkwit. Zostały zbudowane suteryny z wieloma pomieszczeniami,
a także na poddaszu powstały nowe sale. Na strychu szkoły urządzono Schronisko Młodzieżowe na czas letni. Za czasów kierownictwa pana Chylaka przyjeżdżały kolonie dzieci ze Śląska. Organizowane były wycieczki do Warszawy, Wrocławia, Krakowa, nad morze, do teatru. Pan Chylak starał się o dopłaty pieniężne w Wydziale Oświaty.

     Ówczesny kierownik ogromną wagę przywiązywał do rozwijania sprawności fizycznej. Powstała Młodzieżowa Szkoła Sportowa, której sekcją była szkółka narciarska. Na terenie „Gackówki” została wybudowana mała skocznia, gdzie młodzi sportowcy ćwiczyli skoki i przygotowywali się do zawodów. Natomiast wiosną i jesienią odbywały się ćwiczenia          i rozgrywki lekkoatletyczne.

Pan Chylak w 1970 r.  zrezygnował z pełnienia funkcji kierownika Szkoły Podstawowej w Rabce – Zarytem.

Na jego miejsce przybył pan Antoni Zając, który pełnił funkcję kierowniczą w szkole od 1970 roku do 1974 roku. W tym okresie odmalowane zostały klasy, a także miał miejsce remont dachu. Od 1975 r. dyrektorem Szkoły została pani Kazimiera Zając i swoją funkcję pełniła do 1990 r. Odbył się remont kuchni, piwnic, modernizacja kotłowni, a także wykopana została nowa studnia. Nawiązana została współpraca z Kopalnią Węgla Kamiennego „Generał Zawadzki” w Dąbrowie Górniczej, skąd przyjeżdżała młodzież na kolonie i zimowiska do Szkoły w Rabce-Zarytem.  Ponadto w tym okresie prężnie rozwijało się harcerstwo. Pod okiem „szczepowej” pani Zofii Janczakowej działały drużyny zuchowe  i harcerskie.

W szkole czas odmierzany jest w specyficzny sposób. „Wczoraj zabrzmiał pierwszy dzwonek, dzisiaj wspomnisz dawne czasy” – tak brzmią słowa znanej piosenki. To kolejne dzwonki, dni, miesiące, lata składają się na machinę szkolnego świata. W tę niezwykłą perspektywę wpisują się wydarzenia, uczniowie, nauczyciele, a także dyrektorzy, którymi byli: 

1)  Od 1990 do 1991  roku  pani Małgorzata Sroczyńska. 

2) Od 1992 do 2002 roku pani Barbara Jugowicz.  W 1993 r. nastąpiła zmiana imienia patrona szkoły z generała Karola Świerczewskiego na Jana Kochanowskiego. 

3)   Od 2002-2012 roku pani Urszula Rzepka, w tym okresie wykonana została zewnętrzna elewacja szkoły.  Z okazji jubileuszu
80- lecia szkoły, w 2005 roku  ufundowany został sztandar.

           W czasie nieobecności pani Urszuli Rzepki obowiązki dyrektora pełnił pan Wiesław Jugowicz. 

4)    W 2012 r. dyrektorem zostaje pan Andrzej Błachut i jest nim do chwili obecnej. Sukcesywnie upiększa otoczenie szkoły i dba
o jej dobry wizerunek.
 

Historia szkoły została opracowana przez nauczycielki: Renatę Możdżeń-Starowicz i Marię Wójciak na podstawie dokumentów
z Archiwum Narodowego w Krakowie Ekspozytury w Spytkowicach oraz wywiadów przeprowadzonych z byłymi kierownikami
i nauczycielami szkoły.